ประวัติศาลจังหวัดนครปฐม

                     ศาลจังหวัดนครปฐม  เดิมมิได้มีเขตอำนาจเพียงจังหวัดนครปฐมจังหวัดเดียวเหมือนเช่นปัจจุบัน  โดยในสมัยก่อนศาลตามหัวเมืองจะจัดระบบในรูปศาลมณฑล  ซึ่งศาลจังหวัดนครปฐมเดิมชื่อ  ศาลมณฑลนครไชยศรี  ตั้งอยู่ริมแม่น้ำท่าจีนในอำเภอนครชัยศรี  มีเขตอำนาจ  3  จังหวัดคือ  จังหวัดนครปฐม  จังหวัดสุพรรณบุรี  และจังหวัดสมุทรสาคร โดยมีอธิบดีผู้พิพากษาศาลมณฑลนครไชยศรี เป็นผู้บังคับบัญชาดูแลรับผิดชอบในงานศาลมณฑลนครไชยศรี

                     ในปี  พ.ศ.  2440  ศาลนครไชยศรี  ย้ายจากที่เดิมมาตั้งอยู่ที่  ถนนเทศา  (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขนครปฐม) ตัวอาคารเป็นอาคารเรือนไม้ชั้นเดียวยกพื้นใต้ถุนสูงมี 3 มุข

                     เมื่อมีพระราชบัญญัติตั้งข้าหลวงพิเศษสำหรับการแก้ไขธรรมเนียมศาลยุติธรรมทั้งปวง  ร.ศ. 115  มีการจัดการศาลในมณฑลกรุงเก่าปี  ร.ศ.  116  ได้ขยายไปยังมณฑลอื่น ๆ   ส่วนมณฑลนครไชยศรี  ได้มีประกาศจัดศาลเมื่อวันที่  24  พฤศจิกายน   พ.ศ.  2441 (ร.ศ. 117)

                     ปี  พ.ศ.  2468  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต  พระราชวังสนามจันทร์ว่างอยู่  ทางราชการได้ขอพระราชทานวังนี้เป็นที่ทำการของศาลากลางจังหวัดนครปฐม  และที่ทำการศาลมณฑลนครไชยศรี  ซึ่งที่ทำการศาลตั้งอยู่ ณ พระที่นั่งอภิรมย์ฤดี  อยู่ทางตอนใต้สุด  ของพระราชวังสนามจันทร์อันเป็นที่ตั้งมาจนเปลี่ยนจากศาลมณฑลนครไชยศรีมาเป็นศาลจังหวัดนครปฐม  เนื่องจากมีพระราชบัญญัติว่าด้วยระเบียบบริหารราชการส่วนภูมิภาคออกเป็นจังหวัดและอำเภอ  ศาลมณฑลจึงถูกยกเลิกไปโดยกฎหมายนี้  เพื่อให้สอดคล้องกับพระธรรมนูญศาลยุติธรรมแก้ไขเพิ่มเติมพุทธศักราช  2476  จึงให้ยกเลิกศาลมณฑลและให้ศาลมณฑลเดิมมีฐานะเป็นศาลจังหวัด

                     เมื่อสถานที่  ณ  พระที่นั่งอภิรมย์ฤดี  ในพระราชวังสนามจันทร์คับแคบ ไม่เป็นการสะดวกแก่ประชาชนผู้มีอรรถคดีในศาล  จึงดำเนินการก่อสร้างอาคารศาลใหม่เพื่อให้รับกับจำนวนคดีที่ทวีมากขึ้น  ซึ่งได้สร้างแล้วเสร็จทั้งย้ายมาดำเนินการ ณ อาคารศาลจังหวัดนครปฐม เลขที่ 86 ถนนเทศา  ตำบลพระปฐมเจดีย์  อำเภอเมืองนครปฐม  จังหวัดนครปฐม  73000 ในปีพุทธศักราช  2528 

                   เนื่องจากที่ทำการศาลหลังดังกล่าวมีหน่วยงานสำนักงานอธิบดีผู้พิพากษาภาค 7 ศาลแขวงนครปฐมรวมอยู่ในอาคารเดียวกัน  ทำให้ที่ทำการคับแคบและได้ดำเนินการขอจัดตั้งอาคารศาลใหม่ ในวงเงินงบประมาณ 648,900,000 บาท (หกร้อยสี่สิบแปดล้านเก้าแสนบาท) บนที่ราชพัสดุบริเวณศูนย์ราชการจังหวัดนครปฐม  ตำบลหนองขาหยั่ง  อำเภอเมืองนครปฐม  จังหวัดนครปฐม  เนื้อที่ก่อสร้างอาคารศาลจังหวัดนครปฐมและอาคารศาลอุทธรณ์ภาค 7 ประมาณ  21  ไร่เศษ  เนื้อที่ก่อสร้างอาคารบ้านพักข้าราชการศาลยุติธรรม ประมาณ 7 ไร่เศษ รวมอยู่ในงบประมาณดังกล่าว  และศาลจังหวัดนครปฐมได้ของบประมาณค่าก่อสร้างถนนทางเดิน   เข้า - ออก ที่ทำการ จำนวน 6,802,256.16 บาท (หกล้านแปดแสนสองพันสองร้อยห้าสิบหกบาทสิบหกสตางค์) และได้ย้ายที่ทำการมายังอาคารศาลใหม่ ตั้งแต่ 1 กรกฎาคม 2562 ปัจจุบันอาคารที่ทำการศาลจังหวัดนครปฐม ตั้งอยู่เลขที่  100 หมู่ 6  ตำบลถนนขาด  อำเภอเมืองนครปฐม  จังหวัดนครปฐม  73000

เขตอำนาจศาลนครปฐม  

ศาลจังหวัดนครปฐม  มีเขตอำนาจครอบคลุมพื้นที่รวม ๗ อำเภอ ประกอบด้วย
๑.    อำเภอเมืองนครปฐม
๒.    อำเภอกำแพงแสน
๓.    อำเภอนครชัยศรี
๔.    อำเภอดอนตูม
๕.    อำเภอสามพราน
๖.    อำเภอพุทธมณฑล
๗.    อำเภอบางเลน